Renta – jedna z form naprawienia szkody majątkowej

Renta to jedna z form naprawienia szkody majątkowej poniesionej wskutek nieszczęśliwego zdarzenia, za które odpowiedzialność ponosi osoba trzecia, zaś kapitalizacja renty pozwala uzyskać jednorazowo pełną kwotę należnego roszczenia, zamiast comiesięcznych wypłat zaplanowanych na wiele lat, potencjalnie do końca życia poszkodowanego.

Poszkodowani w wypadkach komunikacyjnych mogą domagać się szeregu zróżnicowanych świadczeń od ubezpieczycieli ponoszących odpowiedzialność z tytułu polisy OC w imieniu sprawców tychże wypadków. Najczęściej dochodzone są takie roszczenia jak zadośćuczynienie lub odszkodowanie, do którego zalicza się m.in. renta. Dwa pierwsze z nich mają na celu jednorazowo zadośćuczynić szkodzie bądź krzywdzie powstałej u poszkodowanego. Natomiast renta jest świadczeniem okresowym, której zadaniem jest zabezpieczenie materialne poszkodowanego w przewidywalnej przyszłości.

Jednym z zadań renty jest umożliwienie poszkodowanemu odnaleźć się w nowych realiach, jakich doświadczy on po wypadku, gdy nie ma widoków na powrót do zdrowia, jakim cieszył się przed nim. W szczególności odnosi się to następujących negatywnych następstw:

1. częściowa lub całkowita utrata zdolności do wykonywanej pracy zarobkowej.
2. Zwiększone potrzeby, np. wynikające z nakładów na ratowanie zdrowia.
3. Zmniejszenie widoków powodzenia na przyszłość, np. utrata wykonywania pewnych zawodów.

Gdy takie roszczenie okaże się zasadne, zakład ubezpieczeń będzie zobowiązany do wypłaty co miesiąc stosownej kwoty tytułem renty. W takim przypadku można ubiegać się o kapitalizację renty.

Przede wszystkim omówienia wymaga, czym jest kapitalizacja renty. Oznacza ona przekształcenie świadczeń płaconych okresowo w jednorazowo wypłaconą kwotę, która stanowi ekwiwalent świadczeń powtarzalnych. Innymi słowy kapitalizacja renty powoduje, że zamiast świadczeń wypłacanych co miesiąc lub co kwartał, poszkodowany otrzymuje jedno świadczenie, najczęściej w znacznej wysokości, które obejmuje wiele miesięcy czy nawet lat wypłacania renty.

Podstawowa metoda wyliczania skapitalizowanej renty, która zastępuje rentę okresową, polega na przemnożeniu kwoty jednorazowej przez przewidywaną liczbę miesięcy lub kwartałów, za które renta powinna być wypłacana. Jeśli renta jest przyznana dożywotnio, w celu ustalenia okresu trwania obowiązku zapłaty renty powinna być wzięta pod uwagę różnica pomiędzy aktualnym wiekiem poszkodowanego a średnią długością życia, którą ustala się zgodnie ze wskaźnikami Głównego Urzędu Statystycznego, osobno dla mężczyzn i kobiet.

Oczywiście ustalając kwotę skapitalizowanej renty trzeba wziąć również pod uwagę taki czynnik jak inflacja.

Wypłata skapitalizowane renty ma ten skutek, że, poszkodowany uzyskuję jednorazowo znaczny zastrzyk finansowy, a towarzystwo ubezpieczeń nie będzie musiało w przyszłości co miesiąc płacić na jego rzecz określonych sum. Dlatego decyzja o kapitalizacji musi być zawsze dobrze przemyślana i wskazane jest, by została skonsultowana z profesjonalistą, który naświetli wszystkie za i przeciw.

Gdy decyzja została już podętą, stoją do dyspozycji zasadniczo dwie możliwości

Pierwszy sposób wynika z art. 447 kodeksu cywilnego, który stanowi, że z ważnych powodów sąd może na żądanie poszkodowanego przyznać mu zamiast renty lub jej części odszkodowanie jednorazowe. Dotyczy to w szczególności wypadku, gdy poszkodowany stał się inwalidą, a przyznanie jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu.

Oznacza to, że w celu zamiany renty na jednorazowe świadczenie, konieczne jest wykazanie ważnego powodu. Powyższe jest przesłanką konieczną i nie każda sytuacja życiowa będzie przemawiała za tym, żeby taką rentę kapitalizować.

Jako ilustrację ważnego powodu ustawodawca podał przykład osoby będącej inwalidą, która dzięki jednorazowej wypłacie kwoty będzie mogła przysposobić się do nowej pracy. Jako inne przykłady ważnych powodów, wskazuje się w orzecznictwie, np. podjęcie działalności gospodarczej, zakup nieruchomości, podjęcie studiów i kursów przygotowawczych do wykonywania nowego zawodu.

Jedyną drogą do realizacji tej metody to wytoczenie stosownego powództwa przed sądem. Zgodnie z rozłożeniem ciężaru dowodu wynikającym z art. 6 kodeksu cywilnego to poszkodowany będzie musiał wykazać fakt zaistnienia ważnego powodu.

Drugi sposób kapitalizacji renty polega na zawarciu ugody z towarzystwem ubezpieczeń. Także w tym przypadku zachodzi konieczności podania ważnego powodu, jak bowiem wskazuje w swym orzecznictwie Sąd Najwyższy, w treści ugody strony muszą wskazać, dlaczego decydują się na kapitalizację renty.